Fascinatno je da se 2015. godine raspad Jugoslavije u medijima gleda kroz dihotomiju urbano-ruralno.

 

U korpusu tekstova o Balkanu koji svakodnevno dospiju u štampane ili internetske medije, puno toga nije vrijedno komentiranja. Tako je, ukoliko bismo gledali samo stilističku ili informacijsku vrijednost teksta, i sa tekstom Sarajevo: Od škole rock'n'rolla do turbofolk metropole. No, s obzirom da je tekst već nekoliko dana vrlo čitan, i marljivo dijeljen na socijalnim mrežama, važno ga je ukratko analizirati jer ukazuje na obrasce razmišljanja određenog broja stanovnika glavnog grada BIH na koji ponekad kolokvijalno referiramo nazivom FGR (Fina gradska raja). 

 

Kako sam naslov ukazuje, tekst nam donosi narativ o nekom mitskom, izgubljenom Sarajevu, kombinaciji Atlantide i Lemurije, zauvijek nestalom jer su ga naselili ljudi koji slušaju mrski turbofolk. Time je urbanost pobijeđena, BiH dovedena pred sami Ragnarök, i niko neće imati sreće idućih 700 godina. Tekst počinje citatom Rambo Amadeusa, što je samo prvi od brojnih klišeja kojima se autor bespoštedno služi. Nastavlja samoprozvanim elitističkim definiranjem toga šta je normalna muzika, dobar ukus, neukus, pokazujući pritom nerazumijevanje mehanizama normativnosti, neshvatanje procesa kojim nastaje određeni koncept norme koji dovede da, recimo, nešto počnemo zvati normalnim a nešto drugo nenormalnim. U ovom slučaju definiranje sebe i svog muzičkog ukusa kao pravičnog subjekta, a svega što se razlikuje kao Drugog koje je opasno, neprijateljsko i prijeteće. Ovakvi binarni mehanizmi su, podsjetimo, u srcu svakog fašizma. Pa i arogantnog kulturfašizma. 

 

Zatim se autor bavi stvaranjem lažnih sjećanja, građenjem fantazije koja živi u kafanskim prepričavanjima, tog  mitskog Sarajeva, rock n roll metropole koja je izgubila svoj sjaj. Pritom su valjda Bijelo Dugme, Plavi Orkestar, Crvena Jabuka ili Tifa ti bastioni rokenrol energije koju Čomor tako gorljivo brani, iako bi mnogi čitatelji i čitateljke sa muzičkom naobrazbom koji nisu rođeni 1990. kao autor ovog teksta, vjerovatno osporili historijsku vrijednost sarajevske pop rock škole. Također, teško je argumentirati da folk muzika, znatno ranije od famoznih devedesetih, nije igrala određenu ulogu u Bosni i Hercegovini. Možda nije bila mainstream, ali je svakako bila daleko od margine. 

 

Svi ovi pomenuti aspekti koje autor teksta ističe se redovno pojavljuju u sličnim propagandnim, paničnim tekstovima i nisu neka novina. Ono osobito problematično u ovom tekstu je ta redukcionistička perspektiva, svođenje propasti bosanskohercegovačkog društva na tako jednostavnu stvar kao navodni loš uticaj jednog muzičkog žanra. Na određen način takav stav ima sličnosti sa talasima moralne panike koji su osamdesetih godina prošlog vijeka zahvatali Zapad zbog uticaja heavy metal muzike ili horor filmova. Slična debata se već dugo vodi i u Srbiji, gdje je, recimo, pored samog turbofolka, na tapetu nedavno bila i blogerka Zorannah koja je izazvala buru negativnih reakcija objavljivanjem knjige. Jer to je, eto, konačni znak propasti srbijanskog društva. Nisu to zataškavanje prošlosti, licemjerje političke elite i rat koji u glavama ljudi postaje sve intenzivniji, umjesto da jenjava. 

 

Na sličan paternalistički način i autor navedenog teksta pojednostavljuje dihotomiju urbano-ruralno, izjednačavajući, na svim nivoima, slušanje turbofolka sa negativnim. Dakle, ljudi koji slušaju turbofolk su papci, nacionalisti, loši ljudi i uzrok svih zala na svijetu. Urbane nacionaliste tipa Dejana Stojiljkovića ili Nine Raspudića ćemo samo prekrižiti. Činjenicu da se i turbofolk, a ne samo sevdalinke, izučava u svijetu (istina, svijet je van Sarajeva, no dovoljno je pomenuti radove Olge Dimitrijević, Marije Grujić ili Rory Archera) ćemo potisnuti jer u turbofolku nema ništa zanimljivo. 

 

Autor, dalje, griješi u postavci da su reality programi, koje on vidi kao nastavak djelovanja turbofolkerske energije u BIH, vrlo popularni programi širom svijeta, pa i tamo gdje turbo folk nije kročio. Sav ovaj misleni trajektorij vodi autora do zaključka da je sistem propadanja vrijednosti pošao od  muzike. Zaista? Zapravo je i zastrašujuće, a istovremeno i neosporno fascinatno, da se godine 2015 pojavljuje tekst koji raspad Jugoslavije gleda kroz prizmu dihotomije urbano-ruralno, zanemarujući sve historijske, ekonomske, geopolitičke, rodne, psihološke i ine razloge zbog kojih danas tako često govorimo o raspadu vrijednosti u balkanskim državicama.

 

I ljudi to čitaju, ljudi gutaju tu pojednostavljenu sliku, jer mnogo je lakše uperiti prst u nekog ko nije rođeni Sarajlija i okriviti ga za sve što se Sarajevu desilo nego uključiti mozak i oprobati se u onom što se ponekad naziva kritičko mišljenje. 

 

Za kraj autor proročanski poručuje, „počujte zvuke kopita.“ Jer, ako slušate turbofolk sigurno se na vama još osjeti smrad štale, sijena, znojni konji, poljoprivredna marljivost i druge seljačke odrednice. Ako je i od FGR-a, previše je.