MFRR i partneri pozivaju SAD i EU da ne pristanu ni na kakve mjere kojima se daje amnestija za ratne zločine počinjene protiv novinara

foto: Pixabay / Ilustracija

Evropski mehanizam Media Freedom Rapid Response (MFRR), zajedno sa svojim partnerima, objavio je saopštenje u kome je istaknuto protivljenje prijedlozima o davanju amnestije za potencijalne ratne zločine počinjene tokom ruske invazije, posebno za one protiv novinara, objavio je Međunarodni institut za medije (IPI), organizacija koja je jedna od potpisnica saopštenja.

Saopštenje je uslijedilo zbog pregovora o mirovnom planu za okončanje ruskog rata protiv Ukrajine.

Početni plan od 28 tačaka mirovnog sporazuma, koji je predložila administracija američkog predsjednika Donalda Trumpa, sadržavao je odredbu o davanju „potpune amnestije“ za sva djela počinjena tokom rata, piše IPI.

Iako, dodaje se, kasniji izvještaji sugerišu da ova odredba više nije na pregovaračkom stolu, partneri MFRR-a, mehanizma koji pruža podršku i zaštitu novinara i medijskih radnika u državama članicama Evropske unije i zemljama kandidatkinjama, naglašavaju da bi svaki pokušaj uvođenja potpune amnestije koja pokriva potencijalne ratne zločine počinjene protiv novinara ili civila predstavljao teško kršenje međunarodnog prava, uključujući međunarodno humanitarno pravo i relevantne obaveze u vezi s ljudskim pravima.

„Naše organizacije ponavljaju zahtjev da se oni koji su odgovorni za ubistvo najmanje 16 novinara, teške povrede desetina drugih, kao i za druge napade na medijsku infrastrukturu, identifikuju i pozovu na odgovornost za potencijalne ratne zločine prema međunarodnom pravu i relevantnom domaćem pravu. Istrage bi se trebale oslanjati, između ostalih izvora, na stručnost ukrajinskih novinara i medija koji su već doprinijeli otkrivanju činjenica povezanih s potencijalnim ratnim zločinima usmjerenih protiv novinara“, navedeno je u saopštenju.

Istaknuto je i da sve zaraćene strane moraju zaštititi novinare kao civile tokom oružanog sukoba, u skladu s međunarodnim humanitarnim pravom.

„Namjerno ciljanje novinara, kao civila, kao i medijske infrastrukture, predstavlja ratni zločin i mora se kao takvo istražiti prema Rimskom statutu Međunarodnog krivičnog suda (MKS) i relevantnom domaćem zakonodavstvu. Svaki oblik amnestije za takva kršenja ne bi imao pravni osnov“, poručeno je.

Tokom ruske invazije ubijeno najmanje 16 medijskih radnika

Iz MFRR-a i partnera se dodaje i da, pored podrške istragama ratnih zločina MKS-a i ukrajinskog pravosuđa, podržavaju i napore Vijeća Evrope da se uspostavi Specijalni sud za zločin agresije protiv Ukrajine, koji bi, kako je navedeno, olakšao istragu zločina koji nisu obuhvaćeni mandatom MKS-a.

„Pozivamo države članice Vijeća Evrope da ubrzaju proces osnivanja ovog suda koji bi trebao imati sva sredstva na raspolaganju za provođenje istraga o zločinima počinjenim u Ukrajini, uključujući i one počinjene protiv novinara i medija“, navedeno je.

Podsjeća se i da je tokom ruske invazije najmanje 16 medijskih radnika ubijeno dok su obavljali svoje profesionalne dužnosti izvještavajući o ovom sukobu, uključujući ukrajinsku novinarku Victoriju Roshchyna koja je umrla nakon mučenja dok je bila u ruskom zarobljeništvu 2024. godine.

Od 16 medijskih radnika, neki su pogubljeni, dok su drugi poginuli od artiljerijske vatre. U posljednje vrijeme je bilo stradalih i usljed ruskih napada FPV dronovima (dronova kojima se upravlja iz perspektive pilota putem kamere u realnom vremenu). To uključuje francuskog fotoreportera Antonija Lallicana, kojeg je ubio ruski FPV dron u istočnoj Ukrajini u oktobru 2025. godine, te ukrajinske novinare Alionu Hramovu i Yevhena Karmazina koji su ubijeni u drugom ruskom napadu dronom u regiji Donjecka nekoliko sedmica kasnije.

MFRR dodaje da je zaključno sa novembrom 2025. ovaj mehanizam takođe dokumentovao 53 slučaja u kojima su ruske oružane snage uništile ukrajinsku medijsku infrastrukturu. Istaknuto je i da je su nadzorna tijela u Ukrajini izvijestila da je ovog mjeseca došlo do povećanja ciljanih napada na novinare koji nose prsluke na kojima piše PRESS, čime je, kako je naglašeno, stvorena opasnija sigurnosna situacija za novinare i medijske radnike koji izvještavaju s prve linije fronta.

„Zbog toga snažno pozivamo sve strane uključene u pregovore o mirovnom sporazumu – uključujući SAD i EU – da ne pristanu ni na kakve mjere kojima se daje amnestija za ratne zločine počinjene protiv novinara, kao civila. Svaki takav ustupak bi dramatično potkopao međunarodne ugovore i međunarodno humanitarno pravo, postavio opasan pravni presedan i poslao signal svijetu da napadi na novinare i civile mogu proći nekažnjeno“, zaključuje se u saopštenju.

Izvor: IPI

___