Evropska federacija novinara i druge medijske organizacije upozorile na rastuće prijetnje novinarstvu tokom protekle godine.

foto: Pixabay / Ilustracija

Povodom Svjetskog dana slobode medija, obilježenog 3. maja, Evropska federacija novinara (EFJ) objavila je saopštenje u kojem je upozorila na rastuće prijetnje novinarstvu tokom protekle godine te pozvala Evropsku uniju (EU), države članice i zemlje kandidate da poduzmu mjere kako bi se očuvala i zaštitila sloboda medija.

Zajedno s partnerima iz organizacije Media Freedom Rapid Response (MFRR), izrazili su solidarnost s novinarima i medijskim profesionalcima koji se suočavaju s prijetnjama, zastrašivanjem i napadima zbog svog rada, te podsjetili na podatke koje je MFRR prikupio tokom protekle godine.

“Tokom protekle godine svjedočimo naglom porastu složenih i višestrukih izazova koji potkopavaju otpornost medijskog sektora u Evropi. Ove ozbiljne prijetnje uključuju porast političke polarizacije, dezinformacija, uticaja krajnje desnice, političkih pritisaka, smanjenja finansiranja i sve češće pokušaje ograničavanja, pa čak i kontrole nezavisnog izvještavanja pod izgovorom nacionalne sigurnosti”, navodi se u saopštenju.

Od prošlogodišnjeg Svjetskog dana slobode medija, platforma MFRR evidentirala je približno 1.400 napada koji su pogodili gotovo 2.500 pojedinaca i medijskih organizacija. Iz MFRR-a upozoravaju da ovi brojevi predstavljaju značajan porast u odnosu na prethodnu godinu, kada je zabilježeno oko 1.240 napada koji su pogodili oko 1.850 osoba.

Prema EFJ-u, protekla godina bila je obilježena porastom verbalnih napada, cenzure, SLAPP tužbi i fizičkog nasilja. Napadi su dolazili i od privatnih osoba i od vladinih tijela, a najčešća kršenja dešavala su se online i tokom protesta.

Među prijetnjama novinarstvu, EFJ i MFRR ističu zakone o stranim agentima kojim se, kako navode, nastoje ograničiti nezavisni mediji i organizacije civilnog društva pod izgovorom borbe protiv stranog uticaja. Gruzija, Bosna i Hercegovina – konkretno Narodna skupština Republike Srpske (NSRS) – i Slovačka već su usvojile ovakve zakone, dok su Bugarska, Turska, Moldavija i Mađarska ozbiljno razmatrale njihovo donošenje.

U saopštenju se takođe upozorava na napade na novinare tokom protesta u protekloj godini u Gruziji, Srbiji, Turskoj i Njemačkoj, koji su uključivali pritiske i prekomjernu upotrebu sile, kako od strane policije, tako i od privatnih osoba. 

Tokom prošlogodišnjih izbora širom Evrope, novinari i medijske kuće suočili su se s porastom napada i zastrašivanja. MFRR je registrovao 205 incidenata povezanih s izbornim procesima, među kojima su posebno istaknuti slučajevi iz Gruzije.

Špijunski softver i ciljani nadzor novinara takođe su korišteni tokom protekle godine. Zabilježeno je šest slučajeva u kojima su korišteni softveri poput Pegasusa, Predatora, Graphitea i NoviSpyja. Kupovina ovih alata često se povezuje s vladama, a počinioci ostaju neidentifikovani u 75 posto slučajeva.

MFRR je dokumentovao i napade lažnim i deepfake metodama – zabilježeno je oko 30 slučajeva koji su pogodili 60 osoba. Ovi napadi uključuju lažne web stranice, lažno oglašavanje, te manipulirane video zapise i slike.

Prema pisanju EFJ-a, izvještavanje o pitanjima okoliša postaje sve rizičnije – zabilježeno je oko 40 slučajeva koji su pogodili gotovo 60 novinara. Ovi novinari suočavali su se s prijetnjama i opstrukcijama dok su izvještavali o temama kao što su prirodne katastrofe, upravljanje otpadom, rudarstvo i zagađenje.

Iz EFJ-a i MFRR-a pozvali su na brzu i efikasnu implementaciju Evropskog akta o slobodi medija i Direktive protiv SLAPP tužbi, kao i povezanih akata poput Zakona o digitalnim uslugama i Zakona o digitalnim tržištima. Takođe su pozvali EU da u predstojeće političke dijaloge, uključujući i Evropski štit za demokratiju, uključi teme slobode medija i zaštite novinara.

Izvor: EFJ

__

Želite sedmični pregled vijesti, analiza, komentara i edukacija za novinare u Inboxu Vašeg e-maila? Pretplatite se na naš besplatni E-bilten ovdje.