Presuda saučesnicima nije kraj: Organizacije za slobodu medija traže odgovornost nalogodavaca

Foto: Fondacija Daphne Caurana Galizia/FB

Vodeće organizacije za slobodu medija pozdravile su presudu dvojici članova malteške kriminalne grupe koji su obezbijedili automobil-bombu korištenu u atentatu na istraživačku novinarku Daphne Caruana Galizia, piše Evropska federacija novinara (EFJ).

Presuda je donesena 5. juna, nakon šestosedmičnog suđenja pred porotom u Valetti. Robert Agius i Jamie Vella proglašeni su krivima za saučesništvo u ubistvu i za nabavku vojnog eksploziva kojim je 16. oktobra 2017. godine ubijena novinarka poznata po razotkrivanju korupcije, pranja novca i zloupotreba vlasti na Malti i šire.

Daphne Caruana Galizia bila je jedna od najistaknutijih istraživačkih novinarki u Evropi. Njeni tekstovi razotkrivali su mreže političke i finansijske korupcije, uključujući i otkrića iz Panama papira. U trenutku ubistva radila je na slučajevima koji su uključivali visoke malteške zvaničnike i povezanost biznisa i kriminala.

Ova dugoočekivana presuda znači da će još dvije osobe iz kriminalne mreže koja stoji iza ubistva završiti iza rešetaka. Pored Agiusa i Velle, za učešće u atentatu već su osuđeni braća Alfred i George Degiorgio, koji su dobili po 40 godina zatvora, te Vincent Muscat, koji izdržava kaznu od 15 godina. Melvin Theuma, koji je priznao da je bio posrednik u ubistvu, pomilovan je u zamjenu za svjedočenje.

Navodni nalogodavac, moćni malteški biznismen Yorgen Fenech, čeka suđenje, navodi EFJ. U februaru 2025. pušten je uz kauciju i uspio je ishoditi sudsku zabranu izvještavanja o postupku, što su organizacije za slobodu medija oštro osudile.

U zajedničkom saopštenju, organizacije za slobodu medija istakle su da je presuda važan korak, ali da pravda može biti zadovoljena tek kada svi odgovorni, uključujući nalogodavce, budu privedeni pravdi, te kada Malta sprovede dubinske institucionalne reforme radi zaštite novinara. Saopštenje su, pored Evropske federacije novinara (EFJ), potpisali i Međunarodni institut za štampu (IPI), Evropski centar za slobodu medija i štampe (ECPMF), Osservatorio Balcani Caucaso Transeuropa (OBCT) i Komitet za zaštitu novinara (CPJ).

Reporteri bez granica (RSF), u odvojenoj objavi, upozorili su da je suđenje još jednom pokazalo propuste države u razotkrivanju kompleksne zavjere protiv novinarke i nedostatke u razvučenom pravosudnom procesu. RSF je pozvao malteške vlasti da hitno nastave s procesuiranjem nalogodavaca i konačno provedu preporuke javne istrage u vezi sa sigurnošću novinara i slobodom medija.

“Osam godina nakon njenog brutalnog ubistva, institucionalni propusti koji su omogućili ovaj zločin i dalje ostaju nerazriješeni i nereformisani. Nezamislivo je da pravosudni i policijski sistem Malte i dalje ugrožavaju živote ljudi. Uprkos pokušajima njenih ubica da je utišaju, Daphneino naslijeđe živi kroz stalnu borbu za istinu i pravdu”, naveli su iz Fondacije Daphne Caruana Galizia.

Evropski parlament je 21. maja objavio poziv za prijave za peto izdanje Nagrade za novinarstvo Daphne Caruana Galizia. Prijave su otvorene do 31. jula 2025. godine putem stranice: https://daphnejournalismprize.eu.

Izvori: EFJ, RSF